Egzamin DI-2 - 12.01.2014r.

Piotr.centrum napisał:

Hej,
powoli aczkolwiek aktywnie przygotowuję się do 12 stycznia.. do DI2. Proszę udostępnijcie jeśli posiadacie ostatni test z DI2 tzn ten który odbył się w maju br.
Z góry dzięki za pomoc.

Witam Panie Piotrze,

Maklers.pl nie udostępnia takich testów, przed udostępnieniem przez KNF. Powód jest prosty. Test egzaminacyjny jest własnością intelektualną KNF i nie mamy do niego żadnych praw własności. Dopiero jak KNF oficjalnie udostępni ten test na swojej stronie, możemy zrobić to samo. Prosimy zatem apelować głównie do KNF.

Tak samo nie naruszamy nawet w najmniejszym stopniu czyichkolwiek praw własności. Tego samego oczekujemy też od naszych Klientów...

Marcinie, ja to widzę w ten sposób (być może gadam bzdury, musisz brać na to poprawkę):

marcin1990 napisał:

- str. 1358 - kiedy firma powinna wykonać opcję?

Na stronie 1356 Damodaran bardzo dobrze porównał sytuację wykonania opcji rzeczywistej z sytuacją spekulanta, który ma opcję na pozycji in-the-money. Tu nie ma reguł, to jest indywidualna preferencja kiedy wykonujesz taką opcję, a kiedy chcesz czekać aż in-the-money będzie jeszcze głębsze (i tu pojawia się pytanie czy stać Cię na ryzyko niedoczekania się na głębsze ITM, a rynku wtórnego na opcje rzeczywiste z reguły nie ma, by sprzedać opcję powyżej jej wartości wewnętrznej). Dalej bardzo konkretnie Damodaran napisał o co w tym dokładnie chodzi na niwie kapitalistów rozkminiających ocenę efektywności inwestycji.

marcin1990 napisał:

Kiedy premia czasowa spadnie poniżej zera?

Zauważ, że opcja z modelu Blacka-Scholesa jedyne co wycenia to wartość patentu. Dopiero odjęcie tejże wartości patentu od NPV daje coś co Damodaran nazywa premią czasową. Kiedy więc może wynieść zero ta premia? Zapewne wtedy, gdy patent stanie się wart mniej niż NPV lub stanie się nic nie wart (a nic nie wart będzie gdy T=0, czyli wygasło prawo patentowe doń). Gdy NPV jest wyższe od wartości patentu, a przy tym NPV jest dodatnie, oznacza to że nie ma na co czekać tylko realizować projekt (w praktyce zwłaszcza jeśli oczywiście inne mierniki oceny projektów gospodarczych potwierdzą się z NPV).

marcin1990 napisał:

Czy premia czasowa to w tym wypadku to samo, co wartość czasowa opcji?

Mi się wydaje, że opcja rzeczywista 'wycena patentu' jest tu, obok NPV, składową premii czasowej. Można jednak uznać, że połączenie tych dwóch elementów (opcji rzeczywistej 'wycena patentu' i NPV) daje syntetyczną opcję opóźnienia projektu, a wtedy interpretacja wartości czasowej opcji się zmienia.

marcin1990 napisał:

- str. 1361 - dlaczego wartość aktywów to iloczyn zysku na baryłkę i ilości baryłek a nie ceny baryłki i ilości baryłek (wiem, że ta druga wartość nie została podana, ale dla mnie intuicyjnie do wyliczenia wartości aktywów powinna być wzięta cena jednostkowa aktywa)?
Dzięki z góry za pomoc.

W niektórych opcjach rzeczywistych za S przyjmuje się PV projektu, a w innych NPV projektu. Ta należy do tej drugiej grupy. Pogrupuj sobie opcje według tego kryterium i postaraj znaleźć się analogie, pomiędzy opcjami danej grupy.

Ja kiedyś nie rozumiałem jednej bardzo niszowej rzeczy z wyceny i zwyczajnie napisałem maila do pana Damodarana, a ten mi bardzo konkretnie, po kilku dniach, odpisał. Fenomenalny dydaktyk. Więc zawsze możesz się go dopytać (jego mail jest udostępniony na jego stronie domowej, którą bez problemu wygooglasz sobie).

marcin1990 napisał:

Nie wiem, czy to dobre miejsce na taki wpis, ale męczę się z 27 rozdziałem Damodarana. Mianowicie:
- str. 1358 - kiedy firma powinna wykonać opcję? Kiedy premia czasowa spadnie poniżej zera? Czy premia czasowa to w tym wypadku to samo, co wartość czasowa opcji?
- str. 1361 - dlaczego wartość aktywów to iloczyn zysku na baryłkę i ilości baryłek a nie ceny baryłki i ilości baryłek (wiem, że ta druga wartość nie została podana, ale dla mnie intuicyjnie do wyliczenia wartości aktywów powinna być wzięta cena jednostkowa aktywa)?
Dzięki z góry za pomoc.

Rothbard już dość szczegółowo rozpisał podejście opcji rzeczywistych. Pozwolę sobie wtrącić jeszcze swoje 3 grosze, któe może pomogą zrozumieć koncepcję stosowaną przez Damodarana.

str. 1356-1358.

Zgadzam się z Rothbardem. Za pomocą wyceną modelem BS i porównaniem tego z NPV, stwierdzasz czy już teraz realizować projekt, czy jeszcze trochę poczekać (ile konkretnie? - nie ma na to prostej jednolitej odpowiedzi. Z uwagi na problem z ew. odsprzedażą opcji rzeczywistej (brak faktycznego rynku opcji rzeczywistych), z punktu widzenia racjonalności firmy, najlepiej będzie wykonać opcję gdzie, w wyniku opóźnienia zdyskontowana do okresu bieżącego przyszła wycena z modelu BS, jest niższa niż bieżące NPV (np. zdyskontowane BS wynosi 585, a NPV bieżące 600). Specyficzna różnica w analizie opcji zwykłej, a opcji rzeczywistej opóźnienia, polega na tym, iż w przypadku opcji opóźnienia z czasem może spadać wartość wewnętrzna (np. krótsza ochrona patentowa, postęp technologiczny, etc.), mimo pozostawania kosztu inwestycji bez zmian.

Opcje rzeczywiste, są znacznie trudniejsze do wyceny niż opcje zwykłe. Damodaran to opisuje dokładnie. Aczkolwiek można pokusić się o analogię do opcji zwykłej, iż wartość opcji rzeczywistej = wartość wewnętrzna + wartość czasowa.

str.1359-136.

Logika na to wskazuje. Rothbard już to z grubsza wyjaśnił.

Mogę dodać do tego tylko to, że podejmujesz inwestycję (I), co jest jednocześnie kosztem stałym, niezależnym od eksploatacji. Przychody równoważą zyski i koszty... zmienne. Koszt zmienny Ciebie nie interesuje, bo to jest jedynie zwrot tego co firma wydaje przy eksploatacji złoża. Interesuje Cię zatem tylko zysk z eksploatacji jako zwrot i koszty stałe, jako zapłacona premia opcyjna, niezależna od wyników.

Jeśli zysk po zdyskontowaniu jest wyższy niż inwestycje, to NPV jest dodatnie i masz do czynienia z opcją ITM.
Jeśli zysk po zdyskontowaniu jest równy inwestycjom, to NPV jest zerowe i masz do czynienia z opcją ATM.
Jesli zysk po zdyskontowaniu jest niższy niż inwestycje, to NPV jest ujemne i masz do czynienia z opcją OTM.

Wartość opcji ITM = wartość wewnętrzna (+) + wartość czasowa (+)
Wartość opcji ATM = wartośc wewnętrzna (0) + wartość czasowa (++)
Wartość opcji OTM = wartość wewnętrzna (0) + wartośc czasowa (+)

Jakbyś z grubsza rozważał, którą opcję rzeczywistą warto realizować, to oczywiście tylko ITM i to raczej jako DITM (deep in the money - głęboko w pieniądzu), szczególnie jeśli mamy do czynienia z typem opcji rzeczywistej opóźnienia z kurczącą się wartością wewnętrzną (postęp technologiczny, krótsze pozwolenie patentowania/eksploatacji).

Opcję ATM - najlepiej odsprzedać.

Opcję OTM i to najlepiej FOTM (far out of the money - daleko od pieniądza), może być warto kupić, gdyż z reguły cena jej może być bardzo niska...

Opcje rzeczywiste jako koncepcja wyceny, są wciąż jeszcze w powijakach, stąd szerokie pole do popisu, zarówno na gruncie naukowym, jak i praktycznym (np. w ramach funduszy PE/VC).